ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΛΕΠΤΟΚΑΡΙΔΟΥ:

Το Ατελιέ μου «Η Ευρώπη »

 

Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι το όραμα της οικοδόμησης μιας ενιαίας Ευρώπης, όπου οι λαοί πέρα από τη δική τους ξεχωριστή συνείδηση, θα νιώθουν ότι έχουν μια κοινή πατρίδα και ότι είναι πολίτες της Ευρώπης. Βασικός σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας ήταν ένα πολιτιστικό ταξίδι γνωριμίας με αξιοθέατα και μνημεία, ζωγράφους και καλλιτεχνικά ρεύματα των χωρών-μελών της Ε.Ε., όπου μέσα από δραστηριότητες ζωγραφικής, δημιουργίας παιχνιδιού και παρουσιάσεις, οι μαθητές να ανακαλύψουν, να εκφραστούν, να δημιουργήσουν και να βιώσουν την Ευρώπη ως έναν κοινό πολιτιστικό χώρο. Επίσης να νιώσουν ότι είναι φορείς ενός ενιαίου πολιτισμού, όπου ο κάθε λαός τοποθετεί τη δική του πινελιά σε έναν πολύχρωμο, εντυπωσιακό και πλουραλιστικό πίνακα ζωγραφικής, και να γίνουν οι ίδιοι φορείς πολιτισμού στα πλαίσια της Ε.Ε και να αποκτήσουν μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα. Επιμέρους σκοπός ήταν η κατανόηση από μέρους των μαθητών, ότι η Ελλάδα με την πλούσια πολιτιστική της κληρονομιά και τη βαθιά επιρροή της στις χώρες της Ευρώπης, αποτελεί κιβωτό πνεύματος και πολιτισμού και τους παρέχει τα εχέγγυα της ίσης αντιμετώπισης ως πολίτες της ΕΕ.

 

 

 

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Με την ολοκλήρωση της εργασίας μου αισθάνομαι την ανάγκη να απευθύνω ένα ολόψυχο ευχαριστώ σε όσους στάθηκαν δίπλα μου σε αυτή την προσπάθεια και με βοήθησαν να την φέρω σε πέρας.

Πρώτα απ’ όλους θα ήθελα να ευχαριστήσω την επιβλέπουσα επιμορφώτρια, Λέκτορα κα. Φωτεινή Ασδεράκη, για την υποστήριξη που μου παρείχε στην παρούσα εργασία.

Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλω στον Διευθυντή του σχολείου μου κ. Σπύρο Κυριαζίδη και στις συναδέλφους μου, την κα. Μαρία Παραλίκα, εκπαιδευτικό Αγγλικής Γλώσσας και την κα. Χρυσούλα Βαρσάμη, εκπαιδευτικό εικαστικών, για την βοήθειά και τη συνεργασία τους.

Τέλος ένα ξεχωριστό ευχαριστώ στη συνάδελφο κα. Ευαγγελία Βαρσάμη για τις πολύτιμες συμβουλές και τις εποικοδομητικές παρατηρήσεις της.

 

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το όραμα της ενιαίας Ευρώπης δεν εξαντλείται στον οικονομικό τομέα. Δεν είναι μόνο σύγκλιση οικονομιών και αριθμών, είναι όραμα σύγκλισης σε όλα τα επίπεδα: θεσμών, αξιών, πολιτισμών. Είναι το όραμα της οικοδόμησης μιας ενιαίας Ευρώπης, όπου η παρουσία των συνόρων θα είναι ελάχιστα αισθητή. Οι λαοί, πέρα από τη δική τους ξεχωριστή συνείδηση, θα νιώθουν ότι έχουν μια κοινή πατρίδα, είναι πολίτες της Ευρώπης. Θα νιώθουν ότι είναι φορείς ενός ενιαίου πολιτισμού, αυτού του πολύχρωμου, πλούσιου και λαμπερού πίνακα ζωγραφικής, όπου ο κάθε λαός τοποθετεί τη δική του πινελιά. Θα βιώνουν την Ευρώπη ως ενιαίο χώρο, ως σύνθετη ολότητα, ως χώρο συνάντησης και αλληλεπίδρασης πολιτισμών που όλοι μαζί απαρτίζουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Ο τομέας του πολιτισμού διαδραματίζει ουσιώδη ρόλο λαμβάνοντας υπόψη τις πολυάριθμες κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές του συνέπειες. Επομένως, ο πολιτισμός κατέχει θεμελιώδη θέση στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

   Ο πολιτισμός αποτέλεσε, από πολύ νωρίς, ένα από τα βασικά ζητήματα με τα οποία καταπιάστηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, μολονότι από την αρχή, η φιλοδοξία μιας κοινής πολιτιστικής πολιτικής θεωρήθηκε ως ένα από τα πιο ακανθώδη θέματα, καθώς προσέκρουε στις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της κάθε χώρας. Ακόμη και σήμερα, δεν υφίσταται κανένα ευρωπαϊκό όργανο αποκλειστικά αρμόδιο για το σύνολο των υποθέσεων του πολιτισμού [1].

   Η πρώτη απόπειρα διαμόρφωσης ενός οργάνου επιφορτισμένου με θέματα πολιτισμού έλαβε χώρα το 1950 με τη δημιουργία του «Ευρωπαϊκού Κέντρου Πολιτισμού» με έδρα τη Λοζάννη, το οποίο είχε ως κύριο σκοπό να προσφέρει ένα χώρο συνάντησης των αντιπρόσωπων του πολιτισμού. Το Κέντρο προέβη στην υλοποίηση ενός σημαντικού αριθμού σχεδίων, όπως τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ιδρύματος Πολιτισμού, το οποίο με τη βοήθεια ιδιωτικών κεφαλαίων πραγματοποίησε τα πρώτα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά σχέδια ευρωπαϊκού χαρακτήρα [2].

   Η συνθήκη του Μάαστριχτ (1992), σηματοδοτεί και την πρώτη ουσιαστική και έκδηλη διατύπωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τα θέματα του πολιτισμού. Το άρθρο 128 υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ότι, η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να ενθαρρύνει την πολιτιστική συνεργασία μεταξύ των Κρατών-μελών και να συμπληρώσει τη δράση της στους ακόλουθους τομείς: βελτίωση της διάδοσης του πολιτισμού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών, συντήρηση και προστασία της πολιτισμικής κληρονομιάς, συνεργασία και πολιτιστικές ανταλλαγές, καλλιτεχνική και κινηματογραφική δημιουργία. Αντιστοίχως, το άρθρο 151 της συνθήκης του Άμστερνταμ υποδεικνύει ότι, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει κυρίως να σέβεται και να προωθεί τη διαφορετικότητα των πολιτισμών της. Για το σκοπό αυτό, η Ε.Ε. χρησιμοποιεί μέσα για την υποστήριξη πολιτιστικών πρωτοβουλιών, όπως το πρόγραμμα «Πολιτισμός» και η δράση «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» [3].

   Κατά τη δεκαετία του 1980, λαμβάνουν χώρα πολυάριθμες πρωτοβουλίες και παρεμβάσεις ηγετών καθώς και σημαντικών προσωπικοτήτων των τεχνών και των γραμμάτων με κύρια επιδίωξη τη δημιουργία προγραμμάτων στήριξης και ενίσχυσης του πολιτισμού. Οι έντονες πιέσεις της γαλλικής σοσιαλιστικής κυβέρνησης και της υπουργού πολιτισμού της Ελλάδος, Μελίνας Μερκούρη - έχουν ως αποτέλεσμα το 1985 να διαμορφωθεί στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, ο θεσμός της «Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης» στοχεύοντας στην οργάνωση πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων με την οικονομική στήριξη της ΕΟΚ [4].

Κάθε χρόνο, δύο πόλεις ανακηρύσσονται Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης. Ο τίτλος αυτός σηματοδοτεί για τις συγκεκριμένες πόλεις μια μοναδική ευκαιρία να αναδείξουν την ευρωπαϊκή τους ταυτότητα, να βελτιώσουν τη συνεργασία τους με εθνικές και ξένες αρχές και γενικά να κάνουν την πολιτιστική τους ζωή πιο ζωντανή και ελκυστική. Στις πόλεις αυτές λαμβάνουν χώρα διάφορες εκδηλώσεις καθ' όλη τη διάρκεια του έτους και σε όλους τους πολιτιστικούς τομείς. Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι πολιτιστικές πρωτεύουσες έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την πολιτιστική, κοινωνική και οικονομική τους ανάπτυξη [5].

   Στόχος του θεσμού αυτού είναι η προβολή του πλούτου, της ποικιλομορφίας και των κοινών χαρακτηριστικών των ευρωπαϊκών πολιτισμών καθώς και τη συμβολή στην εμβάθυνση της αμοιβαίας γνωριμίας των ευρωπαίων πολιτών. Μια Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα, προκειμένου να είναι επιτυχημένη, δε χρειάζεται να είναι μεγάλη αλλά

χρειάζεται να είναι σε θέση να επιτύχει και να επιδείξει τόσο την μοναδικότητα της, όσο και την Ευρωπαϊκή της Διάσταση [6].

Από το 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε τη χορήγηση σε κάθε Πολιτιστική Πρωτεύουσα βραβείου προς τιμήν της Μελίνας Μερκούρη. Το βραβείο δίνεται στην κάθε πόλη, όχι λιγότερο από τρεις μήνες πριν την έναρξη των εκδηλώσεων και είναι ύψους 1,5 εκατομμύρια. ευρώ. Το βραβείο αντικαθιστά την επιχορήγηση που δινόταν μέχρι τότε.

Ελληνικές πόλεις που επιλέχτηκαν ως Πολιτιστικές Πόλεις της Ευρώπης ήταν η Αθήνα (1985), η Θεσσαλονίκη (1997) και η Πάτρα (2006).

Το 1990 οι Υπουργοί Πολιτισμού ξεκίνησαν τον "Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Μήνα". Το γεγονός αυτό είναι παρόμοιο με αυτό της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας αλλά διαρκεί λιγότερο και απευθύνεται συγκεκριμένα σε χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης [7].

Έχουμε την τύχη να ζούμε σε μια χώρα που έχει να επιδείξει έναν λαμπρό πολιτισμό, από την αρχαιότητα έως και σήμερα και εκ των πραγμάτων αποτελεί κιβωτό πνεύματος και πολιτισμού. Ο πολιτισμός είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχει να επιδείξει η Ελλάδα, γιατί είναι ο τομέας στον οποίο έχει διακριθεί, τον γνωρίζει και τον αναγνωρίζουν και μπορεί να πρωτοστατήσει στην ενωμένη Ευρώπη.

   Με γνώμονα λοιπόν ότι η Ελλάδα αποτέλεσε κοιτίδα πολιτισμού και παράδειγμα για όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, καθώς και ότι θέματα πολιτισμού είναι οικεία και προσφιλή για τα παιδιά αυτής της ηλικίας, αποφασίσαμε να προσεγγίσουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένα καλλιτεχνικό ατελιέ στο οποίο αφενός θα «ταξιδέψουμε», θα συλλέξουμε πληροφορίες για τα αξιοθέατα και τα μνημεία της κάθε χώρας-μέλους, θα γνωρίσουμε κύριες μορφές τέχνης, τεχνοτροπίες, καλλιτεχνικά ρεύματα και καλλιτέχνες όλης της Ευρώπης και αφετέρου θα εμπλακούμε, θα εκφραστούμε, θα δημιουργήσουμε και θα γίνουμε οι ίδιοι φορείς πολιτισμού στα πλαίσια της Ε.Ε αποκτώντας μια κοινή ευρωπαϊκή ταυτότητα.  

Ο βασικός σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας ήταν η ανάδειξη της Ευρώπης ως ένας κοινός πολιτιστικός χώρος, ώστε να προωθηθεί στους μαθητές η διαμόρφωση μιας ευρωπαϊκής ταυτότητας.

Κατά αρχάς ζητήθηκε από τους μαθητές να μεταβιβάσουν στους γονείς τους, προς υπογραφή, μία δήλωση γονικής συγκατάθεσης, με την οποία επέτρεπαν την ανάρτηση στο διαδίκτυο το παραγόμενο υλικό καθώς και φωτογραφίες των παιδιών από τη δράση τους στο πρόγραμμα. Από τους 19 μαθητές μόνο οι εννέα επέστρεψαν υπογεγραμμένες της δηλώσεις. Έτσι οι φωτογραφίες των μαθητών που χρησιμοποιήθηκαν στην εργασία είναι αποκλειστικά αυτών με γονική συγκατάθεση. Τα ονόματα των μαθητών της ΣΤ΄ τάξης αναφέρονται στο παράρτημα Α.

Οι επιμέρους στόχοι που τέθηκαν ήταν:           

• Να συνειδητοποιήσουν και να αναδείξουν την μοναδικότητα του Ελληνικού Πολιτισμού ως αναπόσπαστο τμήμα της ποικιλομορφίας και της πολυπλοκότητας του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού.
• Να γνωρίσουν τα κράτη-μέλη της Ε.Ε
• Να εξερευνήσουν και να ανακαλύψουν τις σημαντικότερες εκφράσεις του πολιτισμού της κάθε χώρας-μέλους.
• Να αναδείξουν τα κύρια χαρακτηριστικά και τις τεχνοτροπίες των συνθέτουν τον πολιτισμό και τα έργα τέχνης κάθε χώρας-μέλους.
• Να ανακαλύψουν τους κύριους εκφραστές του πολιτισμού κάθε χώρας-μέλους.
• Να βρούνε ομοιότητες και διαφορές μεταξύ έργων τέχνης διαφορετικών χωρών-μελών.
• Να αντιληφθούν και να επισημάνουν την πιθανή επιρροή μεταξύ έργων,

ρευμάτων και τεχνοτροπιών διαφόρων καλλιτεχνών από διαφορετικά κράτη μέλη.

• Να εμπνευστούν από διάφορά Ευρωπαϊκά έργα και να συνθέσουν, να δημιουργήσουν το δικό τους Ευρωπαϊκό έργο.
• Να εντάξουν τους εαυτούς τους στον πολιτισμό και την ιστορία των κρατών-μελών.
• Να εκφραστούν μέσα από συγκεκριμένες τεχνοτροπίες.